-
1 аэродром буендагы
-
2 уң як яр буендагы
правобере́жный -
3 по-
1) фигыль ясауда кулланылып, түбәндәге чаралар ярдәмендә бирелә2) "алу" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә3) "китү" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә4) "башлау" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә5) "бетерү" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә6) кабатлаулы фигыльләр белән килгәндә, "...гала" кушымчасы ярдәмендә7) "сирәк-мирәк", "ара-тирә", "әледән-әле" кебек парлы рәвешләр ярдәмендәпокуривать — сирәк-мирәк [тәмәке] тарту
8) кайбер приставкалы фигыльләрнең бары төп фигылен генә тәрҗемә итү юлы белән9) сыйфат, рәвеш, исем ясауда кулланылып, түбәндәге чаралар ярдәмендә тәрҗемә ителә10) "...лап" кушымчасы ярдәмендә11) "соңгы" дигән сыйфат ярдәмендә12) "буендагы" дигән сыйфат ярдәмендә13) чагыштыру дәрәҗәсен белдерүче "...рак" кушымчасы ярдәмендә14) рәвеш ясаучы "...ча" суффиксы ярдәмендә -
4 прибрежный
-
5 линейный
-ая; -ое1) ( имеющий вид линии) сызыклы, сызыксыман2) ( состоящий из линий) сызык-сызык, сызыклардан торган, сызылмалы3) уст. ( пограничный) чик буендагы, ил чигендәге, чик буенда урнашкан4) уст. регуляр5) линия...ы, линиядә эшләүче•- линейные меры
- линейные листья -
6 погран-
кушма сүзләрнең "чик саклаучы", "чик буендагы" мәгънәләрен аңлаткан беренче өлеше -
7 подорожный
-
8 при
предлог; с предл. п.1) (около, возле) янында, тирәсендә, буенда, буендагы2) (при указ. на отнесенность к чему-л.) карамагындагы, каршындагы3) (при указ. на наличие чего-л. у кого-л.) үзе белән, янында4) ( во время) заманында, вакытында; вакытта, чакта5) (при указ. обстановки, обстоятельств) каршында, алдындапри помощи (кого-л.) — ярдәмендә
• -
9 ара
сущ.1) промежу́ток; зазо́ртар ара — у́зкий промежу́ток
бүрәнә араларын сылау — зама́зать зазо́ры ме́жду брёвнами
ике кат тәрәзә арасы — промежу́ток ме́жду двойны́ми о́кнами
2) простра́нство ме́жду ( чем)ике авыл арасын су баскан — простра́нство ме́жду двумя́ дере́внями затопи́ло водо́й
чик буендагы буш ара — свобо́дное (нейтра́льное) простра́нство на грани́це
3) расстоя́ние, интерва́л, просве́т ( между словами или между строчками в тексте); пробе́л типогр. (между буквами, знаками)яшь агач аралары — расстоя́ние (просве́ты) ме́жду молоды́ми деревца́ми
4) прохо́д (ме́жду)парталар арасы — прохо́д ме́жду па́ртами
ике өйне аерып тора торган тар гына ара — у́зенький прохо́д, разделя́ющий два до́ма
5) (на стене́) просте́нок ( между двумя окнами)ике ишек арасы — просте́нок ме́жду двумя́ дверя́ми
6) прям.; перен. расстоя́ние (от кого-л., чего-л. и до кого-л., чего-л., между кем-л., чем-л.) (дальнее, ближнее, далёкое, близкое, большое, небольшое); отре́зок (пути, дороги)ара ерагая — расстоя́ние увели́чивается
араны метр белән үлчәү — измеря́ть расстоя́ние в ме́трах
Казан белән Арча арасы — расстоя́ние от Каза́ни до Арска
сызыкның ике нокта белән чикләнгән арасы — отре́зок ли́нии, ограни́ченный двумя́ то́чками
7) перен. расстоя́ние, диста́нцияҗитәкче белән җитәкләнүчеләр арасында билгеле бер ара булырга тиеш — ме́жду руково́дством и подчинёнными должна́ быть определённая диста́нция
8) спорт. диста́нция (короткая, длинная, километровая); расстоя́ниемең метрлык арага йөгерү — бежа́ть на тысячеметро́вую диста́нцию
9) ( в транспортном движении) перего́н, пролёт, перее́здКазан белән Юдино арасын үткәндә — на перего́не ме́жду Каза́нью и Юдино
бу ара бик озак булды — э́тот пролёт был о́чень до́лгим
10)а) вре́мя, промежу́ток (отре́зок) вре́менисъезддан соң узган ара — промежу́ток вре́мени, истёкший по́сле съе́зда
тарихның ун еллык арасы — десятиле́тний отре́зок (промежу́ток) исто́рии
биш минутлык ара — вре́мя в пять мину́т; пятимину́тный отре́зок вре́мени
дәрес араларында — в промежу́тках ме́жду уро́ками
стартка берәр минутлык ара калдырып чыгу — выходи́ть на старт с промежу́тком в одну́ мину́ту
б) вре́мя; мину́таара бик тар иде — вре́мени бы́ло о́чень ма́ло
берәр буш ара табып — вы́брав ка́к-нибудь свобо́дное вре́мя (свобо́дную мину́ту)
11) обычно в притяж. ф. араларыа) ра́зница (в во́зрасте)аралары бер генә яшь — ра́зница ме́жду ни́ми то́лько в оди́н год; пого́дки
б) перен. ра́зница, отли́чие, расстоя́ние ме́жду (кем, чем) (большое, небольшое, значительное)кеше белән кеше арасы - җир белән күк арасы — расстоя́ние ме́жду лю́дьми - как ме́жду не́бом и землёй
безнең карашларның арасы зур — ра́зница ме́жду на́шими взгля́дами больша́я
12) перен. отноше́ния, взаимоотноше́ния; связь, свя́зианың белән минем ара яхшы — мои́ отноше́ния с ним хоро́шие
13) в составе отдельных словосочет. (см. по их начальным компонентам) меж-, между-ай арасы — междулу́ние
каш арасы — межбро́вье
елга арасы — междуре́чье
рәт араларын эшкәртү — обрабо́тка междуря́дий
14) обычно в косв. ф. среда́ (рабочая, читательская, молодёжи, студентов); круг (сослуживцев, ровесников, знакомых)яхшы кешеләр арасына керү — попа́сть в среду́ (круг) хоро́ших люде́й
балыкчылар арасында йөри торган мәкаль — посло́вица, быту́ющая в среде́ рыбако́в
сезнең арадан (арагыздан) кемнәр генә чыкмас! — кто то́лько не вы́йдет из вас (из ва́шей среды́)!
15) в знач. прил. промежу́точный, перехо́дный, посре́дствующий (пласт, слой)ара күренешләр — перехо́дные явле́ния
үсешнең ара баскычлары — промежу́точные ступе́ни разви́тия
16) в знач. послелога арага, арасынаа) ме́жду (меж) чего; ме́жду (кем, чем)безнең арага бас — станови́сь ме́жду на́ми
юл арасына язу — писа́ть ме́жду (меж) строк; писа́ть ме́жду стро́ками
ике этаж арасына куелган көзге — зе́ркало, устано́вленное ме́жду двумя́ этажа́ми
өрәңге яфрагын китап арасына кыстыру — вложи́ть клено́вый лист в кни́гу
төймә үлән арасына төште — пу́говица упа́ла в траву́
урман арасына таралу — разбрести́сь по ле́су
17) в знач. послелога арада, арасындаа) ме́жду (кем-л., чем-л.), ме́жду (меж) ( чего)эш арасында — ме́жду де́лом
сезнең белән безнең арада аерма юк — ме́жду ва́ми и на́ми нет ра́зницы
ике стена арасында — ме́жду двумя́ сте́нами; ме́жду (меж) двух стен
б) среди́ (кого, чего)бу тәкъдимнәр арасында — среди́ э́тих предложе́ний
өйрәтелгән җәнлекләр арасында йөрү — проха́живаться среди́ дрессиро́ванных звере́й
в) в, за, в тече́ниеике сәгать арасында — за два часа́; в тече́ние двух часо́в
атна арасында эшләнә торган эш — рабо́та, кото́рую ну́жно сде́лать за (в) неде́лю
бакча арасында гына кия торган кием — оде́жда, надева́емая то́лько на огоро́д (на огоро́де)
каралты арасында маташучы пенсионер карт — стари́к пенсионе́р, хлопо́чущий во дворе́ (по двору́)
урман арасында җылы — в лесу́ тепло́
е) среди́, в числе́ (кого, чего)кунаклар арасында геройлар да бар иде — среди́ (в числе́) госте́й бы́ли и геро́и
18) в знач. послелога арасындагы ме́жду (кем, чем)күрше илләр арасындагы бәйләнешләр киңәя — свя́зи ме́жду сосе́дними стра́нами расширя́ются
19) в знач. послелога арадан, арасыннана) между (меж) ( чего), между (кем, чем); среди (кого, чего); в ( чём)таулар арасыннан салынган юл — доро́га, проло́женная меж гор
халык арасыннан көч-хәл белән үтү — наси́лу пробра́ться ме́жду людьми́ (че́рез толпу́)
балалар арасыннан кемнедер эзләү — иска́ть кого́-то среди́ дете́й
камыш арасыннан таптык без аны — мы разыска́ли его́ в камыша́х (среди́ камыше́й)
б) сквозь (кого, что)куаклар арасыннан күренеп тору — видне́ться сквозь кусты́
халык арасыннан көч-хәл белән узу — наси́лу пробра́ться сквозь толпу́
в) из (кого, чего); из (числа́) (кого-л., чего-л.)куаклар арасыннан килеп чыгу — вы́йти (вы́скочить) из кусто́в
лидерлар арасыннан калу — вы́пасть из числа́ ли́деров
урман арасыннан бару — идти́ ле́сом (по ле́су, че́рез лес)
•- арада йөрү
- арада йөрүче
- арадан берсе••ара бозучы — интрига́н, интрига́нка; скло́чник, скло́чница
ара бозылу — раздружи́ться разг.; ссо́риться, поссо́риться ( с кем); отноше́ния по́ртятся (разла́живаются; испо́ртились, разла́дились) || размо́лвка, ссо́ра, раздо́р, ра́спря, ра́спри, разла́д, нелады́ (ед. нет) (с кем-л.)
ара болгату (бутау) — см. ара бозу 1)
ара ерагаю — расходи́ться/разойти́сь; отходи́ть/отойти́ (от кого-л. и́ли друг от дру́га); охладева́ть/охладе́ть друг к дру́гу
ара салкынаю — см. ара суыну
ара якынаю — сближа́ться/сбли́зиться; сходи́ться/сойти́сь (бли́же); сжива́ться/сжи́ться, сдружи́ться
ара якын булу — быть в бли́зких (прия́тельских, дру́жеских) отноше́ниях; быть накоротке́ ( с кем)
арага керүче — ( в любви) разлу́чник, разлу́чница прост.; народно-поэт.
арага салып — откры́то (в откры́тую) и сообща́ (о́бщими уси́лиями)
арадан алып китү — уноси́ть/унести́ ( от нас)
арадан китү — уходи́ть/уйти́ ( от нас)
- ара бозу- ара өзек
- ара өзелгән
- ара өзү
- арага алу
- ара суыну
- арага кертү
- арага керү
- арага кысылу тыгылу
- арага кысылу
- арага салкын йөгерү
- арага суык йөгерү
- арага салкын төшү
- арага суык төшү
- арага төшү
- арага чөй кагу
- арага чөй кыстыру
- арага чөй сугу
- арадан җил дә үтмәү
- арадан кара мәче үтү
- арадан кара песи үтү
- арадан кара мәче узу
- арадан кара песи узу -
10 аэродром
-
11 аэродром янындагы
= аэродром буендагы приаэродро́мный ( район) -
12 док
сущ.; мор.док ( портовое сооружение для ремонта судов) || до́ковыййөзмә док — плаву́чий док
коры (яр буендагы) док — сухо́й док
док эшчеләре — до́ковые рабо́чие, до́керы
-
13 колга
сущ.1) шест, жердь; см. тж. корыкколга киштәләр — по́лочки из жерде́й
2) спорт. шестколгага менү — ла́зание на шест
колга белән сикерү — прыжки́ с шесто́м
3) ве́ха, ве́шкаюл буендагы колгаларга карап бару — ориенти́роваться по придоро́жным ве́хам
4) перен.; прост. ды́лда, каланча́ шутл. ( о долговязом человеке) -
14 куаклык
1. сущ.куста́рник, куста́рниковые за́росли; кусты́урман алдындагы куаклык — куста́рник у опу́шки ле́са
юл буендагы куаклыклар — куста́рники у обо́чины доро́ги
2. прил.куе куаклык — ча́ща, чащо́ба, густы́е за́росли
куста́рниковыйкуаклык тычканы (күсесе) — куста́рниковая полёвка (кры́са)
-
15 ошату
перех.1) люби́ть (кого-что-л.), симпатизи́ровать (кому-чему-л.); благоволи́ть (к кому-л.) || благоволе́ниебер-берсен ошату — симпатизи́ровать друг дру́гу
2) одобря́ть/одо́брить; понра́виться || одобре́ниепроектны ошату — одо́брить прое́кт
бер күрүдә ошату — понра́виться с пе́рвого взгля́да
3) предпочита́ть, выбира́ть ( кого-что)ир балалар техник фәннәрне ошаталар — ма́льчики предпочита́ют техни́ческие нау́ки
4) облюбо́вывать/облюбова́тькүл буендагы тын урынны ошату — облюбова́ть ти́хое ме́сто у о́зера
5) см. охшату• -
16 өянке
сущ.ветла́, и́ва ( дерево из семейства ивовых)яр буендагы биек-биек өянкеләр — на берегу́ высо́кие и́вы
-
17 сыртлык
сущ.1) небольша́я возвы́шенность; плато́елга буендагы сыртлык — возвы́шенность на берегу́ реки́
2) диал. потни́к || потнико́вый3) диал. чересседе́льникатның сыртлыгы күтәрелгән — у ло́шади приподня́лся чересседе́льник
-
18 уң
I прил.1) прям.; перен. пра́вый; право-уң як — пра́вая сторона́
уң аяк — пра́вая нога́
уң колак — пра́вое у́хо
уң тайпылыш — пра́вый укло́н
уң партияләр — пра́вые па́ртии
уң флангтагы — правофланго́вый
2)а) лицево́йтукыманың уң ягы — лицева́я сторона́ тка́ни
б) в знач. сущ. лицева́я сторона́, верх (мате́рии)тукыманың уңы — лицева́я сторона́ тка́ни
уңын сулга әйләндерү — перелицева́ть (мате́рию)
•- уң кулда- уң кул якта
- уң як
- уң як яр буендагы
- уң як хәрәкәте
- уң якка••уңга (да), сулга (да) — напра́во и нале́во
уңнан да, сулдан да — спра́ва и сле́ва, со всех сторо́н
уң күзе — са́мый бли́зкий челове́к
- уң кулы- уң канаты II прил.уда́чный, успе́шныйэшләрегез уң булсын — пусть бу́дут успе́шными ва́ши дела́
юлларыгыз уң булсын — счастли́вого пути́
-
19 утлавык
-
20 монитор
ммонитор (яр буендагы объектларга һөҗүм итү өчен файдаланыла торган авыр артиллерияле сугыш корабле)
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Battle of the Kondurcha River — Infobox Military Conflict caption= conflict=Battle of the Kondurcha River partof=Tokhtamysh Timur War place=Volga Bulgaria, Golden Horde date=June 18, 1391 result=Timur victory combatant1= Timurid dynasty combatant2= Golden Horde commander1=Timur … Wikipedia
дуен — I. Агым суның төбендәге яки яры буендагы утырма. диал. Юшкын. II. ДУЕН – диал. Берәр эшнең, тамашаның иң кызган чагы, өлеше; эшнең бурычның иң хәтәр, иң авыр өлеше һ. б. ш. мәҗлеснең дуенына өлгерү уеннан соң дуены була … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каботаж — 1. Бер үк ил яки бер үк диңгез ярлары буендагы портлар арасында йөзү 2. Диңгез яры буенча гына йөри торган судно … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
комаяк — диал. Елга буендагы вак, чиста ком; комлы яр буе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
субтропик — с. Тропик буендагы, шуның янәшәсендәге (географик урын тур.). Шундый өлкә, урын өчен хас … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үзән — 1. Елга яры буендагы уйсу җир. Таулар яки калкулыклар арасындагы озынча җир 2. Су юлы, су аккан җир … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
форпост — Сакчы частьләрнең алгы посты, шулай ук чик буендагы ныгытылган пункт … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге